Αγορά δικαιωμάτων ρύπανσης και περιβάλλον (Ι)

αβραντινης πολιτικός α΄ πειραιά

Μπορεί το κράτος να προστατεύσει αποτελεσματικά το περιβάλλον ή και στον τομέα αυτό η αγορά έχει να επιδείξει καλύτερα αποτελέσματα;

Είναι αλήθεια ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει επιπτώσεις που δεν περιορίζονται μόνο στις σχέσεις μεταξύ των συναλλασσομένων στην αγορά. Όταν κάποιος μολύνει με τοξικά απόβλητα λ.χ. τον Ασωπό ποταμό, οι κάτοικοι της περιοχής πλήττονται στην υγεία τους χωρίς να το θέλουν. Τέτοιου είδους αθέλητες επιπτώσεις ονομάζονται εξωτερικότητες. Οι αρνητικές εξωτερικότητες της ελεύθερης αγοράς –γιατί υπάρχουν και θετικές‒ υπήρξαν κατά το παρελθόν το πιο ευφυές επιχείρημα των αντιπάλων της εναντίον της. Μέχρι τη στιγμή που ένας άγνωστος στο ευρύ κοινό οικονομολόγος μετέβαλε ριζικά τον τρόπο προσέγγισης και αντιμετώπισης των περιπτώσεων ρύπανσης στο περιβάλλον. Το 1960 λοιπόν, ο οικονομολόγος Ρόναλντ Κόουζ δημοσίευσε στο περιοδικό Journal of Law & Economics άρθρο με τίτλο The Problem of Social Cost. Το άρθρο αυτό του Κόουζ υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης και άλλαξε τον τρόπο προσέγγισης των οικονομολόγων στο θέμα των εξωτερικοτήτων της αγοράς. Μέχρι τότε η κυρίαρχη άποψη των οπαδών του παρεμβατισμού υποστήριζε ότι η κρατική γραφειοκρατία θα έπρεπε να ορίζει κατά το δοκούν τα ανώτατα όρια ρύπανσης. Η ανάλυση του Κόουζ και πολλών μετά από αυτόν κορυφαίων οικονομολόγων (Μπιουκάναν, Τάιντμαν, Μίλλερ, κ.ά.) αναζήτησε τη λύση του προβλήματος της ρύπανσης στη δημιουργία μιας αγοράς ρύπανσης. Η αγορά θα βρει τον καλύτερο τρόπο μείωσης της ρύπανσης του περιβάλλοντος, γιατί αυτή κατά κανόνα διαθέτει καλύτερη πληροφόρηση από το κράτος και, το σημαντικότερο, οι λύσεις που ανακαλύπτει παρέχουν συνεχώς κίνητρα για περαιτέρω βελτίωση. Με τη δημιουργία αγοράς δικαιωμάτων ρύπανσης ο καθένας συγκρίνει την τιμή που θα πλήρωνε για να έχει λιγότερη ρύπανση με την τιμή που θα δεχόταν ο ρυπαίνων για να μειώσει τη ρύπανση που προκαλεί με τη δραστηριότητά του ή αντιστρόφως ο ρυπαίνων συγκρίνει την τιμή που θα πλήρωνε για να εξακολουθεί να ρυπαίνει με την τιμή που θα αποδέχονταν τα θύματά του για να του επιτρέψουν να συνεχίσει να ρυπαίνει. Αυτή η αγοραία διαδικασία οδηγεί σε σχέση με την κρατική παρέμβαση στον καθορισμό του βέλτιστου ορίου ρύπανσης αλλά και στη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής προστασίας.